Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα του δέρματος
Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (ΒΚΚ) του δέρματος είναι ο πιο συχνός τύπος καρκίνου του δέρματος, αλλά και γενικότερα το πιο συχνό κακόηθες νεόπλασμα στον άνθρωπο. Εάν ωστόσο διαγνωσθεί και αντιπετωπιστεί έγκαιρα οδηγεί σε πλήρη ίαση.
Προκαλείται από βλάβη του DNA των κυττάρων της επιδερμίδας λόγω χρόνιας έκθεσης στην υπεριώδη (UV) ακτινοβολία. Εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα μεγαλύτερα από 50 έτη με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα. Κάποιος που έχει εμφανίσει ήδη ΒΚΚ ή κάποιο άλλο καρκίνωμα του δέρματος έχει αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης νέου ΒΚΚ.
Κλινικά στοιχεία των ΒΚΚ
Τα βασικοκυτταρικά καρκινώματα μπορεί να έχουν διάφορες μορφές.
- Υπερυψωμένος λαμπερός όζος (λευκός, μαύρος ή ροζ) που μπορεί να εμφανίσει κόκκινα γραμμοειδή αγγεία στην επιφάνεια του. Αντιπροσωπεύουν τον οζώδη τύπο των ΒΚΚ που γενικά έχει άριστη πρόγνωση. Οι μαύρες βλάβες αφορούν τα μελαγχρωματικά ΒΚΚ και μπορεί κάποιος να τα μπερδέψει με το κακόηθες μελάνωμα.
- Κόκκινη, ξηρή δερματική πλάκα που μπορεί να ξεφλουδίζει. Με αυτή τη μορφή παρουσιάζεται ο επιφανειακώς επεκτεινόμενος τύπος.
- Ανοιχτή πληγή που δεν κλείνει και μπορεί να αιμορραγεί ή να πιάνει κρούστα. Ο ελκώδης τύπος πολύ συχνά παραμελείται από τον ασθενή, που τον αποδίδει λανθασμένα σε κάποια πληγή από χτύπημα που δεν κλείνει.
- Λευκή, επίπεδη επιφάνεια που μοιάζει με ουλή. Η εικόνα αυτή αντιπροσωπεύει τον σκληροδερμοειδή τύπο που απαιτεί επιθετική χειρουργική αντιμετώπιση.
Η πρόληψη είναι σημαντικότερη της θεραπείας
Δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι παραπάνω δερματικές εικόνες υποκρύπτουν ένα βασικοκυτταρικό καρκίνωμα. Μπορεί να οφείλονται σε κάποιο σπίλο (ελιά), σε ψωρίαση ή άλλες καλοήθεις καταστάσεις. Επειδή η έγκαιρη διάγνωση θα οδηγήσει σε πλήρη ίαση, συστήνεται να εξετάζεστε από τον προσωπικό σας δερματολόγο ή πλαστικό χειρουργό, όταν έχετε αμφιβολίες (when in doubt, check it out).
Για να μειώσετε τις πιθανότητες να εμφανίσετε ΒΚΚ του δέρματος κατά τη διάρκεια της ζωής σας, χρειάζεται να προστατεύεστε καθημερινά από την υπεριώδη ακτινοβολία, αποφεύγοντας τον ήλιο, τις τεχνικές μεθόδους μαυρίσματος και εφαρμόζοντας αντιηλιακό όλες τις εποχές του χρόνου.
Αντιμετώπιση
Εάν τα ΒΚΚ δεν αντιμετωπιστούν, διηθούν τοπικά τους ιστούν και δίνουν μεταστάσεις σε ένα πολύ μικρό ποσοστό (<1%). Σε περίπτωση που αντιμετωπιστούν πλημελλώς και ξαναδημιουργηθον τοπικά (δηλαδή εάν υποτροπιάσουν), θα είναι περισσότερο επιθετικά απ’ ότι την πρώτη φορά. Έτσι, πρέπει να δίνεται η δέουσα προσοχή κατά την αντιμετώπισή τους. Η χειρουργική εξαίρεση και αποκατάσταση έχει υψηλά ποσοστά ίασης όταν περιλαμβάνει (μακροσκοπικά) υγιή όρια εκτομής γύρω από τη βλάβη τουλάχιστον 3 χιλιοστά. Σε καθε περίπτωση το χειρουργικό παρασκεύασμα πρέπει να στέλνεται για παθολογοανατομική εξέταση (βιοψία).
Εάν κάποιος δεν δύναται ή δε θέλει να χειρουργηθεί, μπορεί να εφαρμοστεί συντηρητική δερματολογική θεραπεια (κρυοθεραπεία, κρέμες 5-φθοριοουρακίλης, φωτοδυναμική θεραπεία). Οι μέθοδοι αυτές έχουν ωστόσο χειρότερα ποσοστά τοπικής υποτροπής του καρκινώματος σε σχέση με την ευρεία χειρουργική εξαίρεση, όπως έχει αποδειχθεί σε μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών.
Στην ασθενή της φωτογραφίας η ευρεία χειρουργική εκτομή άφησε ένα μεγάλο έλλειμμα 2,5 εκατοστών. Έτσι, χρειαστηκε να γίνει πλαστική επέμβαση αποκατάστασης με κρημνό v-y από το μάγουλο. Το αισθητικό αποτέλεσμα 2 χρόνια μετά την επέμβαση είναι αρκετά αξιοπρεπές, καθώς οι τομές έχουν τοποθετηθεί σε σημεία που κρύβονται στις φυσιολογικές πτυχές του δέρματος.
[Πηγή] Drucker Am, Adam GP, Rofeberg V, Gazula A, Smith B, Moustafa F, Weinstock MA, Trikalinos TA. Treatments of primary basal cell carcinoma of the skin: a systematic review and network meta-analysis. Ann intern med. 2018 Oct 2; 169(7):456-66